Dünyaca məşhur və geniş mübahisələrə yol açmış «Sivilizasiyaların toqquşması» kitabının müəllifi Samuel Hantinqton 81 yaşında dünyasını dəyişib. Bu barədə onun 58 il çalışdığı və yalnız ötən il təqaüdə çıxdığı Harvard universiteti məlumat yayıb.
Son yarım əsrdə dünyanın ən nüfuzlu politoloqlarından biri olan Samuel Hantinqton 1927-ci il aprelin 18-də Nyu-Yorkda doğulmuş, Yel universitetini bitirdikdən və orduda xidmət etdikdən sonra Harvardda çoxillik müəllimlik fəaliyyətinə başlamışdı. 1957-ci ildə onun «Əsgər və dövlət: mülki-hərbi münasibətlərin nəzəriyyəsi və siyasəti» adlı ilk kitabı işıq üzü görmüş və müxtəlif rəylər doğurmuşdu. Hətta tənqidçilərindən biri baxışlarına görə onu Mussoliniyə bənzətmişdi. Bununla belə, Hantiqton özünün qeyri-standart və cəsarətli fikirlərini irəli sürməkdə davam etmiş, tədricən Amerika və dünya siyasətinə təsir göstərən bir mütəfəkkirə çevrilmişdi.
1964-cü ildə o, Zbiqnev Bzejinski ilə birlikdə yazdığı «Siyasi hakmiyyət: SSRİ-ABŞ» adlı kitabını çap etdirdi. Soyuq müharibənin mümkün gedişini və nəticələrini açıqlayan bu əsər onun iti zəkasının və güclü fəhminin təsdiqinə çevrildi. Təsadüfi deyil ki, çox keçmədən o, Ağ Evdə işə cəlb edildi: 1977-78-ci illərdə ABŞ Milli Təhlükəsizlik Şurasının koordinatoru və prezident Karterin müşaviri oldu.

1990-cı illərin ortalarına qədər Hantiqton daha çox akademik alim kimi tanınırdı. 1996-cı ildə «Sivilizasiyalıran toqquşması»nın nəşri ilə onun adı siyasi və elmi dairlərin hüdudlarını aşıb sözün həqiqi mənasında dillər əzbəri oldu. Qısa bir zamanda qırxa yaxın dilə tərcümə olunan bu kitabdakı fikir və proqnozlar dünyanın hər yerində müzakirə və mubahisə obyektinə çevrildi. Bu da səbəbsiz deyildi: Yer kürəsində baş verən hadisələr onun dediklərini sanki təsdiqləyirdi. Elə bil bütün proseslər Hantinqtonun ssenarisi əsasında gedirdi. Bü üzdən hətta siyasətlə o qədər maraqlanmayan insanlar belə onun fikirləri ilə tanşlığa can atırdı.
Doğrudur, onun dedikləri Edvard Səid kimi nüfuzlu müəlliflərin kəskin tənqidinə də məruz qalırdı. Həmin tənqidlərə cavab olaraq, Hantinqton «Islamica» dərgisinə verdiyi müsahibədə demişdi: «Mənim əsas ideyam öz qüvvəsini saxlayır; bu da ondan ibarətdir ki, mədəni kimliklər, ziddiyyətlər və oxşarlıqlar dövlətlər arasındakı münasibətlərdə nəinki rol oynayacaq, hətta başlıca rol oynayacaqdır».
Samuel Hantinqtonun ən mühüm tezisi budur ki, soyuq müharibə bitdikdən və ideoloji ziddiyyətlər aradan qalxdıqdan sonra sivilizasiyalararası fərqlər dünya siyasətinin həlledici amilinə çevrilir və yer kürəsindəki münaqişələrin kökündə dayanır. O, dünyada bir neçə iri sivilizasiyanın (qərb, islam, çin, yapon, hind, latın amerikası, pravoslav, afrika) mövcudluğunu önə çəkir və göstərirdi ki, bəşəriyyətin taleyi həmin sivilizasiyaların münasibətləri və toqquşması zəminində müəyyənləşəcək. Bu prosesdə o, ilk növbədə Çinin roluna diqqət ayırırdı və beynəlxalq münaqişələrin sxemini təxminən belə cızırdı:
«Çin özünə güvənərək, Cənubi Çin dənizini tam nəzarətə götürmək istəyəcək, amma Vyetnamın müqaviməti ilə qarşılışıcaq. ABŞ Vyetnamın köməyinə gələcək və Çinin zərbələrinə məruz qalacaq. Bunun nəticəsində müsəlman ölkələrində antiqərb əhval daha da güclənəcək, islamçılar ərəb ölkələrində nəzarəti ələ alacaq. Beləliklə, Qərb dövlətlərinin Rusiya, Qafqaz və Mərkəzi Asiyadakı neft qaynaqlarından asılılığı artacaq. Bu üzdən Qərb Rusiyanı öz tərəfinə çəkməli və onun cənubdakı neftlə zəngin müsəlman ölkələrinə nəzarət cəhdlərini dəstəkləməli olacaq. Yaponiya Çinlə yaxınlaşacaq, Rusiya isə Çinin uğurlarından narahat olub ona qarşı çıxacaq. Buna cavab olaraq, Çin Vladivostoku, Amur vadisini və Şərqi Sibirin ən mühüm bölgələrini işğal edəcək. NATO Rusiyanı öz sıralarına qəbul etməyə çalışıb onunla birlikdə Çinə qarşı hərbə başlayacaq. Qərb, Rusiya, Çin və Yaponiyanın müharibədə ciddi itikilərə məruz qalması Hindistanın xeyrinə işləyəcək…»
Belə bir qorxunc perspektiv kontekstində Hantiqton maraqlarından çıxış etdiyi Qərbə ciddi bir xəbərdarlıqda bulunurdu: «Qərb başa düşməlidir ki, məhz onun başqa sivilizasiyaların işlərinə müdaxiləsi müasir dünyada qeyri-sabitliyin ən təhlükəli mənbəyi olaraq qalır».
Hər halda ötən illərin təcrübəsi Hantinqtonun başqa bir məşhur politoloq, «Tarixin sonu» adlı əsərin müəllifi Frensis Fukuyama ilə müqayisədə daha haqlı olduğunu göstərdi: sosialist blokunun süqutundan sonra liberal demokratiyanın «zəfər yürüşü» yer üzünə arzulanan sakitliyi gətirə bilmədi…
Bəzi şərhçilər Hantinqtonun ölümünü rəmzi bir hadisə kimi dəyərləndirirlər: onlara görə, bu, ABŞ-ın dünyada təkbaşına hökmranlığının başa çatmasından xəbər verir…

______________

Samuel Hantinqtonun «İSLAM DÜNYASI VƏ QƏRB» adlı yazısını BURADAN oxuya bilərsiniz.

Davamı

Bu yaxınlarda Təbrizdəki «Əxtər» nəşriyyatı dahi şairimiz İmadəddin Nəsiminin türkcə divanının yeni nəşrini oxuculara təqdim edib. Divanın tərtibçisi təkcə Güneydə deyil, Quzey Azərbaycanda da yaxşı tanınan qocaman tədqiqatçı, «Qara məcmuə», Nəbati divanı (iki cilddə) və s. kimi qiymətli abidələrin mətnlərini çapa hazırlamış doktor Hüseyn Düzgündür. Divan üzərində üç ilə yaxın bir müddətdə zəhmət çəkmiş H.Düzgün əvvəlki nəşrlərdə mövcud olan çoxsaylı qüsurları aradan qaldıraraq, daha mükəmməl bir mətni oxucuların və tədqiqatçıların ixtiyarına vermişdir. Təsadüfi deyil ki, nəşrin işıq üzü görməsindən sonra keçən qısa müddət ərzində səslənmiş rəylərdə o, nəsimişünaslıqda yeni bir söz kimi dəyərləndirilir və sonrakı bütün çaplara əhəmiyyətli təsir göstərəcəyi vurğulanır.
Doğrudan da, 561 səhifəlik divana ötəri baxış belə tərtibçinin nəhəng bir işi həyata keçirdiyini söyləməyə əsas verir. Alim Nəsiminin ana dilindəki bütün irsini bir yerə toplayaraq, klassik janrlar üzrə qruplaşdırmış və 12 bölmədə yerləşdirmişdir:

1. Mənaqib – peyğəmbərə və imamlara həsr olunmuş şeirlər; 2. Əlifnamələr – hər beytində əlifbadakı bir hərfin mənasını açıqlayan şerilər; 3. Qəsidələr; 4. Qəzəllər; 5. Tərcibəndlər (irfani məzmunlu 4 şeir); 6. Məsnəvilər (irfani məzmunlu 3 məsnəvi); 7. Mürəbbelər (həzrət Əliyə həsr olunmuş 1 və irfani məzmunlu 1 mürəbbe); 8. Müstəzadlar (bu bölmədə 8 şeir verilmişdir ki, tətibçiyə görə, onlardan son 3-ü şübhəlidir və sonradan Nəsimi adına yazıldığı ehtimal olunur); 9. Müxəmməslər (2 şeir); 10. Tuyuqlar (irfani məzmunlu 280 tuyuq); 11. Müləmmələr (türk, ərəb və fars dillərində 7 şeir); 12. Nəzirələr və şübhəli şeirlər (bura şairin ölümündən sonra eyni təxəllüslə, yaxud onun əsərlərinə nəzirə kimi yazılaraq, Nəsimi adına çıxılan şeirlər daxil edilmişdir).
Bundan əlavə, kitabda ayrıca bir bölümdə Nəsimi şeirlərinə təzminlər və ona həsr olunmuş poetik nümunələr də yer almışdır.
Nəşrin qiymətli cəhətlərindən biri də onun geniş həcmli və dolğun müqəddimə ilə yanaşı, çeşidli indekslərə (Quran ayələri və hədislər, ayrı-ayrılıqda ərəb, fars və türk sözlərinin lüğəti, şəxs, kitab, yer, qəbilə adları, fəlsəfi, sufi və musiqi terminləri, kəşfül-əbyat və s.) təchiz olunmasıdır ki, bu da divan üzərində araşdırma aparanlara əvəzsiz töhfədir.

Hüseyn Düzgünün sözügedən nəşrə yazdığı müqəddimədən bir parçanı BURADAN oxuya bilərsiniz.

Davamı

Bu məqalə bir neçə gün öncə “Bir xain necə yetişdirilir?” başlığı altında ünlü türk şairi və romançısı Atilla İlhanın (1925-2005) yazısı kimi elektron poçtuma daxil olub. Mənə maraqlı gəldiyindən göndərən şəxsdən yazının A.İlhana aidliyini təsdiqləyən mötəbər qaynağın olub-olmadığını soruşdum. O da mənə İnterneti göstərdi. Əslində mən ona müraciətdən öncə İnternetə baş vurmuşdum. Axtarışlarım bu yazının hələ xeyli əvvəldən bir sıra türk saytlarında, özü də məhz Atilla İlhanın yazısı olaraq, yayıldığını aydınlaşdırmağa imkan vermişdi. Bununla belə, bir-iki yerdə həmin məqalə araşdırmaçı-yazar Sərdar Quruya da aid edilirdi. Daha sonra eyni mətn Kanadada yaşayan və Türkiyə işlərini yaxşı bilən kifayət qədər ciddi bir tədqiqatçı tərəfindən yenə A.İlhanın yazısı olaraq yayıldı. Bu üzdən axtarışlarımı bir az da intensivləşdirdim və sonda yazının yuxarıda adı keçən Sərdar Quruya aid olduğu qənaətinə gəldim. (Bunun üçün, məsələn, bu ünvana baxmaq yetərlidir). Aydın oldu ki, yazı 2005-ci ildə, yəni Orxan Pamuk “Nobel” almazdan qabaq yazılıb, özü də iki variantda – geniş və müxtəsər variantlarda yayılıb. Yazının Atilla İlhana aid edilməsində, görünür, onun Orxan Pamuka heç də yaxşı oımayan münasibəti əsas rol oynayıb – A.İlhan O.Pamuku “əsərləri çox çap olunan, amma az oxunan yazıçı” adlandırır və onu, öz təbirincə desək, “komprador aydınlar” cərgəsinə aid edirdi.
Amma əsas məsələ yazının kimə aidliyində deyil – hər halda bu məqalə yazılıb və yayılıb. Məsələ heç yazının qəhrəmanı, Nobel mükafatı laureatı Orxan Pamukda da deyil. Başlıcası yazının mahiyyətidir, onun bir şəxsin nümunəsində açıqlamağa çalışdığı texnologiyadır. Həmin mahiyyətin və texnologiyanın bu gün də gözümüz önündə baş verənlərə, o sıradan, bizdə gedən dartışmalara dəxli olsun gərək...

♦ ♦ ♦
Kəşfiyyat dünyasında "yumurtadan quş çıxartmaq" kimi bir deyim vardır. Deyək ki, X ölkəsində 20 il bundan sonra həyata keçirmək istədiyiniz uzunmüddətli bir əməliyyat var. Həmin əməliyyat üçün sizə müxtəlif provakatorlar lazımdır və ən etibarlı provakator öz yetişdirdiyinizdir. Bu iş üçün istedadlı, amma gələcəyi parlaq olmayan zəif xarakterli bir "yumurta" tapılır.
Məsələn, bir gənc universitetdə seçilir və mərhələ-mərhələ əvvəlcə təhsildə vəzifə tutmaqla, daha sonra da mediada təbliğat və şirkət sponsorluqları ilə ölkədə sözü dinlənən bir professor halına gətirilir. Lazım gəldikdə, bütün araşdırma və kitabları da əlinə hazır olaraq verilir.
Ölkədəki insanlar bu adam tərəfindən yazılmış bildikləri möhtəşəm əsərləri oxuyar və ona olan hörmətləri artar. Beləcə, yumurta kürt mərhələsini bitirər və çatlayıb gözəl bir quş olma zamanı gələr.
Təyin olunan vaxtda bu professor media vasitəsilə dəhşətli dərəcədə radikal açıqlamalar verməyə başlar və bütün ölkəni qarışdırar. Eyni zamanda onun kimi yetişdirilən digər “yumurtalar” da başqa fəaliyyətlərə girişərlər.
Nə isə mövzu uzun, mənim yerim dar, amma maraqlananlara Şərq Blokunun çöküş dövrünə baxmağı məsləhət görürəm.
* * *
Bu əlaqəsiz mövzudan sonra gələk Orxan bəyə.
Fərid Orxan Pamuk bəyin (kimsənin bilməsini istəmədiyi əsil adı Fəriddir) əslində ölkəsinə bu qədər müxalif olmasına bir səbəb yoxdur. Çox kasıb və həyatını çətinliklər içində keçirmiş birisi olsaydı, bəlkə də anlayardım, amma Orxan Pamuk nəsillikcə aristokrat təbəqəsinə mənsubdur və bu gün tənqid etdiyi dövlətin çox çörəyini yemişdir.
Məsələn, babası Respublikanın ilk mühəndislərindəndir və xüsusilə Atatürk, İnönü dövrlərində qızğın dəmiryolu çəkilişlərində böyük tenderləri udub qısa zamanda varlanmışdır. Oğulları bu nəhəng sərvətin böyük bir qisimini sağa-sola xərcləsələr də, Orxan Pamukun zəngin həyat sürməsinə çatacaq qədər sərvət qalmışdır.
Yaxşı, “Orxan Pamukda olan bu sistem düşmənçiliyi haradan qaynaqlanır?” və “görəsən, "süni" bir düşmənçilik deyil ki?” – suallarına cavab axtaraq.
Orxan Pamukun həyatının ilk mərhələlərinə baxdığımız zaman böyük bir müvəffəqiyyətsizlik olduğunu görürük. 30 yaşına qədər iki məktəb dəyişmiş və yalnız əsgərliyini qısaltmaq üçün jurnalistika oxumuş bir insan. Əvvəl rəssam olmaq istədiyi halda, sonra yazıçılığa qurşanır. İllərlə evindəki otağına qapılaraq mükafatlar alan, amma kimsənin pul vermək istəmədiyi romanlar yazır. “Görünür, hər şey bura qədərmiş” – mərhələsinə gəldiyi anda sehrli bir çubuq dəymiş kimi Orxan Pamukun kitabları satılmağa və xaricdə tanınmağa başlayır.
Yaxşı, bu sehrli çubuq, görəsən, harada dəymiş ola bilər? Mənim qənaətimcə, bu çubuğun izini Amerikada axtarmaq lazımdır.
Amerikaya getməzdən əvvəl Orxan Pamuka dərin təsirləri aydın olan birindən bəhs etmək lazımdır. Bu adam Orxan Pamukun qardaşı Şövkət Pamukdur.
Şövkət Pamuk Orxan Pamukun ilk dövrlərinin əksinə olaraq, son dərəcə müvəffəqiyyətli bir insan. Amerikada Yel, Berkli kimi nüfuzlu universitetlərdə iqtisadiyyat oxuduqdan sonra Türkiyədə bir çox universitetdə dərs verən Şövkət Pamuk Osmanlı iqtisadiyyatı üzrə tanınmış bir mütəxəssisdir. Bir çox xarici universitetlərdə Osmanlı və Türkiyə iqtisadiyyatından dərs demişdir.
Bu universitetlərdən ən maraqlısı İsraildə olan Ben Qurion universitetidir. Bu universitet öz adını İsrailin ilk baş naziri, İsrailin qurucularından və hətta anarxist fəaliyyətləri üzündən Osmanlı tərəfindən Fələstindən qovulacaq qədər fanatik sionist olan David Ben Quriondan almışdır. Həmin universitetdə dərslərini MOSSAD-ın da maraqla izləyib hesabatlar hazırlatdığı bir "Orta Şərq araşdırmaları" bölməsi var. Hörmətli Şövkət Pamuk məhz belə nüfuzlu bir bölmədə (!!!) dərs verə biləcək qədər istedadlı bir iqtisadçımızdır.
Ben Qurion universitetinin başında 14 il Dünya Bankında işləmiş və buradakı uğurlarına görə Rotari və Lions klublarının “2000-ci ilin adamı” seçdiyi prof. Avişay Braverman dayanır. Belə uğurlu bir iqtisadçının idarə etdiyi universitetdə iqtisadiyyat dərsi verməyin əhəmiyyətini yəqin ki, anlayırsınız. Orxan Pamukun qardaşı Şövkət Pamuk bu qədər dəyərli bir müəllimimizdir.
Hə, gəlin biz Orxan Pamukun Amerika səfərinə dönək yenə.
1985-1988-ci illər arasında tam üç il Amerikada qaldı Orxan Pamuk. Bu dövrdə yorulmadan kitab yazmaqla yanaşı, çox əhəmiyyətli bir kursu da müvəffəqiyyətlə bitirdi. Bu kurs İova universiteti nəzdində təşkil olunan “International Writing Proqram” (IWP) adlı çox maraqlı bir kursdur. Kursun məqsədi dünyanın müxtəlif bölgələrindən gələn və müəyyən potensialı olan yazarların Amerika həyatını tanımaları və kitablarını yaza biləcəkləri gözəl bir mühitə qovuşmalarıdır. Bu "xeyirxah" proqram çərçivəsində hər il 20-yə qədər yazar Amerikanın qonağı olur.
Məhz bu kursdan sonra Orxan Pamukun həyatı dəyişdi. Yəni özü demişkən, "bir kursa getdi, həyatı dəyişdi". Həmin kursdan 2004-cü ildə məzun olan bir başqa türkün adı da Mahir Ağdaşdır – bu adı yadınızda saxlayın, çünki gələcəyi parlaqdır.
İnsan istər-istəməz düşünür: “Bu universitet bu qədər insanı çağırıb onları aylarla yedirib-içirmək və saxlamaq üçün pulu haradan tapır?”
Cavabı sadədir: yazarlar üçün bu təhsil proqramının baş sponsoru Amerika Xarici İşlər Nazirliyidir.
Orxan Pamukun şansı Amerikada bundan sonra son dərəcə artır. Diqqət etsək, Orxan Pamukun Amerikada çıxan kitablarının təqribən hamısının eyni nəşriyyatda çap olunduğunu görərik. Bu, “Random Haus” nəşriyyatıdır.
Nəşriyyatın sahibi isə dünyaca məşhur alman “Bertelsman” yayın şirkətidir. “Bertelsman”ın qurucusu, hazırda təqaüdçü həyatı sürən və dünyanın ən varlı adamlarından olan Reynhard Mohn da sehrli çubuq nümunələrindəndir. Cənab Mohn İkinci Dünya Müharibəsində general Rommelin Afrika korpus birliyində kiçik leytenant olaraq döyüşüb. Burada amerikalılara əsir düşərək Kanzasda bir əsir düşərgəsinə aparılıb. O zamana qədər kitablara maraq göstərməyən Mohn bir anda dönüb kitabsevər olub. Müharibədən sonra kommunizm təhlükəsi altındakı ölkəsinə qayıdan Mohn qəfildən bir nəşriyyat açaraq ilahi və dini kitablar nəşr etməyə başlayıb. “Bertelsman”ın qurulması beləcə sadə olub.
1991-ci ildə təqaüdə çıxarkən “Bertelsman” dünyanın ən böyük nəşriyyatlarından biri, özü də Qarun qədər varlı idi. Bu amerikalılar kiçik leytenant Mohna əsir düşərgəsində nə yedirtdilərsə, adam müvəffəqiyyətin sirrini tapdı bir anda. “Bertelsman”ın başqa bir maraqlı xüsusiyyəti 2001-ci ildə “Doğan Holdinq”lə musiqi bazarına yönəlik bir ortaqlığa getməsidir. Bu ortaqlığın bütün danışıqları şəxsən Aydın Doğanın qızı Xanzadə tərəfindən aparıldı. İndi Türkiyədə yayılan bir çox xarici musiqi albomları məhz bu ortaqlığın sayəsində Türkiyəyə çatır.
Görünür, bu böyük qrup Orxan Pamuku çox sevir ki, bütün kitablarını satılsa da, satılmasa da, israrla nəşr edir.
Orxan Pamukun ən böyük müvəffəqiyyətlərindən biri də dünyaca məşhur IMPAC Dublin mükafatını almasıdır. Bu mükafat sadə bir lövhədən ibarət deyil, təbii ki. Mükafatın münsiflər heyəti "Mənim Adım Qırmızı" kitabını elə bəyənmişdir ki, müəllifə hədiyyə olaraq, 115 min dollar vermişdir.
Yaxşı, bir türk yazıçısına onun bir çox həmkarlarının həyatları boyunca bir yerdə görə bilməyəcəyi məbləği verən təşkilatın arxasındakı güc kimdir?
Bu, mükafata adını verən IMPAC şirkətidir.
IMPAC bütün dünyada məşhur olan və idarəçilik üzrə məsləhətçi xidmətləri göstərən bir Amerika şirkətidir. İdarəçilik məsləhətləri adı altında gözəl kəşfiyyat xidmətləri göstərdiyi də məlumdur. Şirkətin başında duran Dr. Ceyms İrvin İrlandiyanı və kitabları çox sevdiyi üçün belə gözəl bir mükafat ortaya çıxarmışdır və hər il müvəffəqiyyətli bir yazara bu mükafat verilir.
Ədəbiyyatsevər dostumuz cənab Irvin çox da fəal birisidir. Amerikanın öncül Respublikaçılarındandır və Amerika ordusu ilə gözəl münsibətləri var. O qədər gözəl ki, Amerika Hərbi Akademiyası “Vest Poynt”dan üstün xidmət mükafatı almışdır.
Orxan Pamuka verilən mükafatın sponsoru cənab Ceyms Irvin "International Democratic Union" dərnəyinin də baş üzvü və mühasibidir. Bu dərnək dünya miqyasında sağ mərkəzçi partiyaları bir araya gətirmək üçün qurulmuşdur. Qurucuları arasında Ronald Reyqan, Marqaret Tetçer, ata Corc Buş, Helmut Kol və Jak Şirak kimi əhəmiyyətli adlar da vardır. Dərnəyin Türkiyədən də iki üzvü var. Bunlar Ana Vətən Partiyası və Doğru Yol Partiyasıdır. Dərnəyin hazırkı başçısı Avstraliyanın Amerikapərəst baş naziri Con Hovarddır.
Ceyms Irvin bundan əlavə Vaşinqtondakı "Center for Democracy" dərnəyinin də üzvüdür. Bütün dünyaya Amerika demokratiyasını gətirmək məqsədi daşıyan bu dərnəyin ən maraqlı siması hamımızın yaxşı tanıdığı Henri Kissincerdir. Kissincer deyildimi, o demokratiyanın necə gələcəyini hamınız təxmin edərsiniz hər halda.
Orxan Pamukun otuz yaşlarına qədər otağından çıxmayan biri olaraq çox böyük mərhələləri itirdiyi böyük bir həqiqətdir. Hazırda qazandığı şöhrətin və pulun kefini çəkməklə məşğuldur. Təqsim meydanına yaxın və möhtəşəm boğaz mənzərəli terras qatında yeni əsərləriylə məşğul olur. Divarlarında yapon ədəbiyyatına qədər təsnif edilmiş yüzlərlə kitab olan lüks mənzilini yalnız iş məqsədilə istifadə edir və bəzən də yaxın dostlarıyla yemək yeyir. Bu evə tez-tez gələn yaxın dostlardan biri də yəhudi əsilli Amerika jurnalisti Ceri Liber idi. Bu şəxsiyyəti yaddaşı güclü olanlar xatırlayacaqlar. Qurucusu olduğu insan haqları komitəsinin təmsilçisi kimi Türkiyədə insan haqlarının pozulmasına dair bir hesabat yazmışdı. Sonra bu hesabat kitab şəklinə də salındı. Həmin hesabatda türk ordusunun kürdləri kütləvi qırğına məruz qoyduğu iddia edilmiş və türk ordusuna açıqca "avaralar" deyə xitab olunmuşdu. Bu kitabı tərcümə edən Ərtoğrul Kürkçü və Aişə Nur Zarakoğlu haqqında iddia açılınca, Ceri Liber onlara dəstək vermək üçün dərhal Türkiyəyə gələrək, məhkəmələrə qatılmışdı.
Hər halda hörmətli Orxan Pamukun fikirlərinin formalaşmasında Ceri Liberlə xüsusi terras qatında yemək arxasında etdiyi söhbətlərin böyük təsiri olmuşdur…

Davamı