Bu yaxınlarda Tehrandakı «Donyaye-nou» nəşriyyatında «Saeb Təbrizi: şaere-vəsiməşrəb» (“Saib Təbrizi: geniş təbiətli şair”) adlı məqalələr məcmuəsi çapdan çıxmışdır. Kitabın tərtibçisi Almaniyada yaşayan soydaşımız, əslən Təbrizdən olan tədqiqatçı Məhəmmədəli Hüseynidir. Azərbaycan (əski əlifba ilə) və fars dillərində məqalələrin yer aldığı topluda azərbaycanca yazıların bir qismi farscaya çevrilmişdir ki, bu da kitabın daha geniş dairədə yayılmasına şərait yaradır.
Tanınmış İran alimi Əhməd Gülçini-Məaninin, filologiya elmləri doktoru Qafar Kəndlinin, məşhur türkoloq və iranşünas Turxan Gəncəyinin məqalələri Saib Təbrizinin dövrü, həyatı, yaradıcılığı və ədəbi irsinin nəşri ilə bağlı önəmli məqamlara işıq salır.
Topluya daxil edilmiş iki tarixi sənəd – şərabın qadağan edilməsi ilə əlaqədar Saibin II Şah Abbasa yazdığı etiraz məktubu və Həkim Şəfayinin Saibə ünvanladığı məktub şairin həyat və şəxsiyyətinin öyrənilməsi baxımından xüsusi əhəmiyyət daşıyır.
Saibin ana dilindəki əsərlərinin Məhəmmədəli Hüseyni tərəfindən tərtib edilmiş elmi-tənqidi mətni, eləcə də Cavad Kənarəçi Azərin şairin müəyyən beytlərinə yazdığı şərhlər də məcmuəyə daxil edilmişdir.
Böyük bəstəkarmız Tofiq Quliyevin Saibin qəzəllərinə yazdığı iki mahnının notları, şairin istedadlı rəssam Əyyub İmdadiyan tərəfindən çəkilmiş portreti də sözügedən toplunun diqqətəlayiq cəhətlərindəndir.
Kitabda həmçinin AMEA Şərqşünaslıq İnstitutu İran filologiyası şöbəsinin müdiri, filologiya üzrə fəlsəfə doktoru Məsiağa Məhəmmədinin “Hind üslubunun ideoloji əsası” adlı iri həcmli məqaləsi yer almışdır. Məqalə fars dilinə şair və araşdırıcı Şəhruz Rəşid tərəfindən tərcümə olunmuşdur. Tərtibçi bu məqaləni oxuculara təqdim edərkən yazır: “1994-cü ildə Azərbaycan Elmlər Akademiyası tərəfindən “Saib Təbrizi və farsdilli poeziyada hind üslubu” adlı kitabın çapdan buraxılması Şimali Azərbaycanda yeni saibşünaslıqla əlaqədə bir əlamətdar hadisədir... Məsiağa Məhəmmədinin apardığı bu elmi-tədqiqat əsərində ilk dəfə olaraq hind üslubunun təkamül mərhələləri, onun ideoloji və estetik əsası müəyyən edilir... İran saibşünaslarına rəğmən, Məsiağa Məhəmmədi hind üslubunda yazıb-yaradan şairlərin şeirində təkrar-təkrar işlənən “vosəte-məşrəb” termini üzərində ciddi dayanmaq və onu təhlil etmək zərurətini dərk etmişdir”.
Bütövlükdə böyük şairimizin həyat və yaradıcılığına dair dəyərli yazıların toplandığı bu kitab saibşünaslığın ən son nailiyyətlərini əks etdirmək baxımından maraq doğurur.
Vüqar Məmmədov,
filologiya üzrə fəlsəfə doktoru
Davamı
